Rada wierzycieli w postępowaniu restrukturyzacyjnym to instytucja która ma dużo większe znaczenie niż do tej pory. Jak jest powoływana? Jakie ma kompetencję? Kto wyznacza jej skład? Dowiesz się więcej z tego wpisu.

Już wcześniej pisaliśmy o możliwościach jakie daje prawo restrukturyzacyjne wierzycielom, w szczególności poprzez możliwość otwarcia postępowania sanacyjnego (patrz wpis windykacja restrukturyzacyjna). Dziś opisze jakie korzyści płyną z uczestnictwa w Radzie Wierzycieli restrukturyzowanego przedsiębiorstwa.

Rada Wierzycieli przed nowelizacją

W poprzednim stanie prawnym Radę Wierzycieli powoływano z inicjatywy sędziego-komisarza oraz na wniosek wierzycieli posiadających przynajmniej 1/5 część ogólnej sumy wierzytelności, które zostały uznane lub uprawdopodobnione. Stąd też w praktyce stosowania nieobowiązujących już przepisów Rada była najczęściej powoływana na zaawansowanym etapie postępowania, co skutkowało nikłym wpływem tego organu na podjęcie najważniejszych decyzji, takich jak np. wyrażenie zgody na odstąpienie od sprzedaży przedsiębiorstwa jako całości. Rada mogła składać się z trzech bądź pięciu członków oraz jednego lub dwóch zastępców. Poza tym sędzia-komisarz nie był związany wnioskami co do składu osobowego rady – miał prawo dowolnie dobierać jej członków.

Rada Wierzycieli w postępowaniu restrukturyzacyjnym

Obecnie zarówno w postępowaniu restrukturyzacyjnym, jak i upadłościowym powołania Rady może domagać się co najmniej trzech wierzycieli – bez względu na przysługującą im sumę wierzytelności. Mniejsza ich ilość może żądać ustanowienia rady pod warunkiem, że przysługuje im co najmniej 1/5 ogólnej sumy wierzytelności.

Powołanie Rady Wierzycieli

W postępowaniu restrukturyzacyjnym radę wierzycieli ustanawia oraz powołuje i odwołuje jej członków sędzia-komisarz z urzędu – gdy uzna to za potrzebne, bądź na wniosek. Przede wszystkim należy pamiętać, że skuteczne wniesienie wniosku obliguje sędziego-komisarza do niezwłocznego, nie później jednak niż w ciągu tygodnia ustanowienia rady.

W poprzednim stanie prawnym problematycznym – zwłaszcza w początkowym stadium postępowania – było określenie listy wierzycieli uprawnionych na wnoszenia o ustanowienie Rady. Problem ten powstawał zwłaszcza w okresie do czasu zgłoszenia wierzytelności i sporządzenia przez syndyka stosownej listy. Jednak obecnie, zgodnie z art. 201 prawa upadłościowego nie ma konieczności oczekiwania na przeprowadzenie wspomnianych czynności przez wierzycieli i syndyka.

Do czasu zatwierdzenia listy wierzycieli ich uprawnienia do żądania ustanowienia Rady określa się na podstawie spisu wierzytelności załączonych przez dłużnika do wniosku o ogłoszenie upadłości; spisu wierzytelności sporządzonego przez syndyka na podstawie ksiąg rachunkowych i innych dokumentów upadłego; przedłożonych przez wierzycieli tytułów egzekucyjnych bądź spisu wierzytelności dokonanego w postępowaniu restrukturyzacyjnym.

Skład Rady Wierzycieli

Ponadto obowiązująca ustawa Prawo restrukturyzacyjne daje wierzycielom możliwość wpływu na skład Rady. Sędzia-komisarz jest obowiązany do powołania do Rady wierzyciela wskazanego przez wnioskodawcę (lub wnioskodawców) posiadającego co najmniej 1/5 sumy wierzytelności. Co więcej wierzyciele posiadający co najmniej 2/5 sumy wierzytelności mogą wskazać po jednym kandydacie na każdą 1/5 część posiadanych wierzytelności.

Co do zasady Rada Wierzycieli składa się z pięciu członków oraz dwóch zastępców powoływanych spośród wierzycieli dłużnika będących uczestnikami postępowania. Jednak w przypadku, gdy liczba wierzycieli dłużnika uczestniczących w postępowaniu jest mniejsza niż siedem Rada może liczyć trzech członków. Ponadto sędzia-komisarz ma prawo odwołać członków rady wierzycieli nieprawidłowo wypełniających swoje obowiązki. Na postanowienie odwołujące członka rady przysługuje zażalenie, jednak po jego uprawomocnieniu się odwołana osoba traci prawo ponownego wyboru.

Kompetencje Rady Wierzycieli

Przede wszystkim Rada Wierzycieli udziela pomocy nadzorcy sądowemu lub zarządcy, kontroluje ich czynności, bada stan funduszy masy układowej albo sanacyjnej. Ponadto sędzia-komisarz, nadzorca sądowy, zarządca lub dłużnik mają prawo zażądać opinii Rady Wierzycieli w każdej sprawie.

Rada Wierzycieli, a także każdy z jej członków ma prawo przedstawić sędziemu-komisarzowi swoje uwagi o działalności dłużnika, nadzorcy sądowego albo zarządcy. Uprawnieniem Rady jest także badanie ksiąg i dokumentów przedsiębiorstwa dłużnika – jednak tylko w zakresie, w jakim nie narusza to tajemnicy przedsiębiorstwa. W pozostałym zakresie bądź w przypadku wątpliwości sędzia-komisarz określa zakres uprawnień członków rady do badania tego typu dokumentów.

Bardzo istotne jest jednak, że w sytuacji w której jest powołana Rada Wierzycieli, sędzia-komisarz zanim zatwierdzi w drodze postanowienia plan restrukturyzacyjny w postępowaniu sanacyjnym musi uzyskać opinię Rady Wierzycieli na temat tego planu. Z powyższego wynika, że wpływ Rady Wierzycieli na przebieg postępowania jest nie do przecenienia.

Zgoda Rady Wierzycieli

Ponadto należy pamiętać, że ustawodawca przewidział szereg czynności, które do ważności wymagają zezwolenia Rady Wierzycieli. Przede wszystkim bez jej zgody dłużnik ani zarządca nie mogą obciążać składników masy układowej bądź sanacyjnej hipoteką, zastawem ani jakimikolwiek innymi prawami. Ponadto dłużnik lub zarządca tylko po uzyskaniu zgody Rady mogą zaciągać kredyty i pożyczki, wydzierżawić przedsiębiorstwo dłużnika lub jego zorganizowaną część, a także przenieść własność rzeczy bądź prawa na zabezpieczenie wierzytelności nieobjętej układem.

Wszystkie transakcje w wyniku, których następuje zbycie nieruchomości dłużnika lub innych składników jego majątku o wartości powyżej 500.000 zł również wymagają zgody Rady Wierzycieli pod rygorem nieważności. Z tych względów powołanie Rady w postępowaniu restrukturyzacyjnym znacząco zwiększa zabezpieczenie interesów wierzycieli.

Podsumowanie

Rada Wierzycieli w postępowaniu restrukturyzacyjnym to organ, który nabrał w nowym prawie restrukturyzacyjnym znacznie większej rangi niż do tej pory. Wierzyciele dzięki gwarancjom ustawowym mają możliwość realnego wpływu na kształt postępowania i jego przebieg. W tym kontekście należy zauważyć, że każdemu wierzycielowi, który zainteresowany jest jak najwyższym zaspokojeniem własnych wierzytelności w toku postępowania restrukturyzacyjnego rekomenduję dążenie do powołania Rady Wierzycieli oraz uczestnictwo w jej składzie.

W tym kontekście warto zastanowić się zawsze nad powierzeniem uczestnictwa w Radzie profesjonalnemu pełnomocnikowi, który posiada doświadczenie w postępowaniach upadłościowych i restrukturyzacyjnych. Zwiększy to nasze szanse na odzyskanie pieniędzy i jednocześnie znacząco usprawni funkcjonowanie Rady Wierzycieli, co ma duże znaczenie dla szybkości prowadzenia postępowania restrukturyzacyjnego. Z pewnością będzie to także ułatwienie dla kancelarii restrukturyzacyjnej będącej zarządcą lub nadzorcą sądowym.